Loek Zonneveld

Nora (ondertitel: 'Het poppenhuis', Henrik Ibsen, 1879) lijkt nog het meest op een familiethriller. Nora, de jonge echtgenote van een bankdirecteur, is in hoge mate chantabel. Ze heeft een geldlening losgepeuterd met een vervalste handtekening, om voor haar uitgebluste man (burned-out avant-la-lettre) een reis naar het warme zuiden te financieren. De man is ondertussen geheel hersteld en heeft een dikbetaalde baan, het gezin (drie kinderen) is ogenschijnlijk gelukkig, en precies op dat moment wordt Nora klemgezet met de beschuldiging van valsheid in geschrifte. Daar was de Noorse toneelschrijver Ibsen goed in: laten zien hoe mensen wild om zich heen gaan slaan als ze onder hoge druk komen te staan. Op het moment dat Nora's echtgenoot weet krijgt van haar 'vergrijp', laat hij haar keihard vallen. Nora slaat vervolgens de deur van hun 'poppenhuis', waarin zij permanent tot popje werd gedegradeerd, even keihard dicht. Ze acht het de hoogste tijd om eens écht te gaan leven.

Gerrit Timmers, huisregisseur en co-artistiek leider van het Rotterdamse Onafhankelijk Toneel, regisseerde al eerder voorstellingen met Marokkaanse acteurs (twee jaar geleden maakte hij met hen een scherpe versie van Shakespeare's Othello). Nu schiet hij met Ibsens Nora opnieuw in de roos. Hij heeft het stuk (Marokkaans gespeeld, Nederlands boventiteld) geschoond en ontdaan van alle wilt-u-nog-koffie-of-hebt-U-liever-thee-ruis, de rollen van de doodzieke huisarts Rank (tevens huisvriend) en het kindermeisje Annemarie zijn slim in elkaar geschoven. Blijft over een glasheldere vertelling, drie actes in anderhalf uur. Zeer effectief geacteerd ook, geen toeters en bellen, recht op het doel af, Brechtiaans in het feilloos blootleggen van drijfveren en driften. Saadia Ladib (Nora) zwiert en zwalkt energiek door de vertelling heen, haar wanhoop drijft haar naar de rand van de boulevardkomedie, maar steeds nét niet over die rand heen. In de komediantekske toonzetting wordt ze meer dan één handje geholpen door het decor: dit quasi-gelukkige gezin is neergestreken in een zelfgefabriceerde Ikea-woning waar in de constructiefase enkele moeren en schroeven zijn zoekgeraakt: de minste of geringste uitbarsting van emoties heeft onmiddellijk een letterlijk verwoestende uitwerking op dit wankele poppenhuis.

Ik zag de voorstelling in De Meervaart, een theater in de Amsterdamse slaapstad Slotervaart-Overtoomse veld. De 'wedstrijd' autochtoon-allochtoon werd op de ruim gevulde tribune in meer dan ruime mate beslist in het voordeel van de Marokkanen. Qua energiek reageren en een warmbloedig soort vrolijkheid, zat de verbroedering al gelijk in de eerste seconde van de voorstelling, wanneer Nora letterlijk met de deur in huis dondert. In de tram terug bedacht deze cultuuroptimist dat het toch eigenlijk allemachtig prachtig is, om met alle kleuren van de regenboog te genieten van een toneeltekst uit 1879 die handelt over een dolgedraaid mensenkind dat toewerkt naar haar eigen apotheose: jullie kunnen allemaal mijn rug op, ik ga míjn leven leven!

Theater verbroedert!

De Groene Amsterdammer, 2002